Skuteczny psychoterapeuta – co decyduje o pomyślności terapii?

Napisała dla Was nasza specjalistka: Agnieszka Kiełbik – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta

Zgłaszając się do gabinetu psychologa, pragniemy poprawy naszego życia. Mamy nadzieję, że przez spotkania ze specjalistą zaczniemy radzić sobie z problemami i lepiej się poczujemy. Co jednak wpływa na to, że takie spotkania przynoszą efekty? Jakie warunki są potrzebne, aby dokonała się zmiana? Jakie wykształcenie powinien mieć terapeuta, aby być skuteczny?

Zacznijmy od podstaw! Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia to forma leczenia psychicznego, oparta na uznanych technikach i metodach psychoterapeutycznych. W tej formie najważniejszym aspektem jest spotkanie: indywidualne – w przypadku psychoterapii indywidualnej lub pary lub grupy osób ze specjalistą. Psychoterapeuta jako osoba obiektywna, neutralna stanowi zazwyczaj nową jakość w życiu pacjenta/klienta, ponieważ nie ocenia, pozwala zaistnieć, zachęca do otwarcia na kontakt. Psychoterapia jest również specjalizacją, która ma wiele modalności i w zależności od niej ma różne techniki terapeutyczne. Nurty psychoterapeutyczne dzielą się na poszczególne kategorie psychoterapii:

• Psychodynamiczna

• Humanistyczno-egzystenacjalna, w tym Gestalt

• Psychoanalityczna

• Poznawczo – behawioralna

• Systemowa

• Integracyjna

Co decyduje o powodzeniu terapii?

Jest to pytanie, które zadała sobie niejedna osoba korzystająca z tej formy leczenia. Czy zależy to od modalności psychoterapeutycznej? To zależy, bo oczywiście część modalności będzie bardziej odpowiednia dla określonego typu ludzi, a dla innych nie. Niektórzy wolą bardziej ustrukturyzowane formy leczenia, dyrektywnie, a inni potrzebują podejścia bardziej egzystencjalnego, humanistycznego lub pracy na dynamice emocjonalnej. Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, która modalność jest mi potrzebna, można oczywiście nieco o podejściach poczytać i po prostu spróbować wejść w dany nurt terapeutyczny. Ważniejszą jednak kwestią odpowiadającą za powodzenie terapii jest relacja psychoterapeutyczna, która jest podstawą pracy w skutecznych terapiach. Specjaliści humanistyczni i egzystencjalni szczególnie kładą nacisk na to, by relacja z klientem był autentyczna, wspomagająca, nacechowana troską, zaufaniem, akceptacją. W tych nurtach relacja terapeutyczna jest jednym z najważniejszych elementów pracy. To w odniesieniu do niej terapeuta widzi jak klient wchodzi w relację, jak zachowuje się w określonych sytuacjach, jakie uczucia wnosi. To na podstawie tych procesów, relacja psychoterapeutyczna staje się polem doświadczalnym, gdzie klient ma możliwość wypróbować inne rozwiązania, przetestować, poeksperymentować i z gabinetu przenieść nowe wartości do swojego życia. Również inne nurty terapeutyczne niezależnie od wyznawanych wartości poświęcają czas na zbudowaniu relacji z pacjentem/klientem, którą uznają za niezbędną do podejmowania skutecznych działań.

Następną niezwykle ważną kwestią są procesy samopoznania, które zachodzą w trakcie procesu terapeutycznego, a w szczególności:

• katharsis – polegająca na zachęcaniu i nieblokowaniu pacjenta/klienta do mówienia o tym ,co mu doskwiera, mówieniu o wszystkim, co mu się nasuwa na myśl bez obawy, że zostaną ośmieszeni czy ocenieni. Dzięki temu, pozbywając się ciężaru, o którym nie mówimy nikomu, czujemy się lżejsi. Trudne doznania wyszły na światło dzienne, przestały być tajemnicą i tym samym przestają mieć tak dużą moc sprawczą i w mniejszym stopniu wpływają na nasze samopoczucie.

• Wzmacnianie samoświadomości – czyli tzw. przez terapeutów egzystencjalnych wgląd. Oznacza, to, że zyskujemy wiedzę o sobie, swoich reakcjach, uczuciach w konkretnych sytuacjach. Wiedza ta ma leczniczą moc, ponieważ rozumiejąc swoje zachowanie i uczucia, mamy możliwość zmiany.

Niebagatelną wartość w skuteczności terapii ma również osobowość terapeuty.

Żeby terapia miała szanse powodzenia, musimy dobrze się czuć w towarzystwie terapeuty, musi on nam odpowiadać, powinny pojawić się uczucia zaufania wobec jego osoby i stosowanych metod. Ważne jest też uczucie przymierza, które powoduje, że jako klient/pacjent chcemy właśnie temu specjaliście powiedzieć o wszystkim, co nas dręczy i sprawia trudności. Osobowość terapeuty ma też wartość modelującą. Większość znanych i cenionych psychoterapeutów, to ludzie troskliwi w kontakcie, dzięki którym osoby korzystające z tej formy leczenia zyskują poczucie bezpieczeństwa i pewności, że są ważni w tej relacji terapeutycznej. Moc modelowania polega na tym, że pacjent/klient będąc w relacji terapeutycznej, w której specjalista okazuje mu zrozumienie, stwarza przestrzeń do wglądu, poza tym prezentuje pozytywną postawę wobec drugiego człowieka, zaczyna również takie podejście asymilować w swój sposób bycia i dzięki temu zmieniają się z czasem pewne usztywnienia w zachowaniu i myśleniu pacjenta.

Istotną kwestią jest również gotowość w dążeniu do zmian pacjenta/klienta.

Oznacza to, że jeśli czujemy, że nasze trudności znacznie komplikują nam życie i czujemy gotowość do pracy nad sobą, która nie raz nie dwa może być trudna emocjonalnie, konfrontująca nas z tym, co nie akceptujemy w sobie i w innych, to wtedy szanse na powodzenie w psychoterapii znacznie rosną. Brak gotowości na otwarcie się w kontakcie ze specjalistą i postawa roszczeniową wobec specjalisty niestety niweluje, jeśli nie uniemożliwia w znacznym stopniu skuteczność podejmowanych interwencji terapeutycznych.

Agnieszka Kiełbik- psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta