Dlaczego restrykcyjne diety nie działają? Skończ z tym raz na zawsze

Dziś dla Was Olga Rymkiewicz – pomysłodawca Rymkiewicz system, psychodietetyk, psychoterapeuta

Ostatnio mam potrzebę „nakarmienia” Was porządną dawką badań czy statystyk, które bywają tak uświadamiające, że bronią się same jeśli chodzi o omawiane zjawiska psychodietetyczne. Zatem i w tym miesiącu posilę się przytoczeniem małej dawki literatury. Wciąż tak wiele z Was sięga po diety, które działają krótkoterminowo. Zatrzymuje mnie ostatnio słowo „czekam”, „wyczekam”. Doświadczenie podpowiada mi, że to słowo klucz by osiągnąć długotrwałe efekty. Ale jest z nim jakiś problem…Chcemy „już”, „teraz”, „zaraz”. Tak bez włożonej pracy i wysiłku? Próbujemy się oszukać, że tak się da. Przez chwile się udaje, a potem…? Wyczekana i wypracowana zmiana bardziej smakuje i jest trwalsza. Mamy szansę się z nią utożsamić i ją sobie przysposobić. Dlatego twoja chęć osiągania szybkich efektów to zły doradca, który prędzej czy później zapędzi Cię w kozi róg. A teraz nie co bardziej naukowo.

Stosowanie diety (szczególnie restrykcyjnej) zaburza mechanizmy odpowiadające za kontrolę apetytu (Ogińska-Bulik, 2004). Zatem im większa częstotliwość stosowania restrykcyjnych diet, tym większa częstotliwość objadania się (Baumeister i in., 2000, za: Ogińska-Bulik, 2004). Speer i Speer (1998, za: Ogińska-Bulik, 2004) pokazują, że napady obżarstwa występują u 25-45% osób, które zaczynają kuracje odchudzające. Dodatkowo, kuracje te zwiększają apetyt na konkretne produkty oraz zaburzają działania neuroprzekaźników. Radykalne diety skutkują zwiększeniem wydzielania NPY i galaniny, co z kolei sprowadza się do zwiększenia apetytu (efekt odwrotny do planowanego).

„Grelina, jeden z hormonów syntezowanych w żołądku, jest czynnikiem odpowiedzialnym za rozpoczynanie posiłków, regulację apetytu, zwiększanie ilości spożywanej żywności, magazynowanie i wydatkowanie energii” (Łuszczyńska, 2007, s. 50). Poziom tego hormonu zależy od częstości jedzenia. W eksperymencie zbadano, że osobom, którym podano grelinę zjadały o 28% więcej z bufetu (jedzenie bez ograniczeń) niż osoby, które dostały placebo (Wren i in., 2001, za: Łuszczyńska, 2007). Łuszczyńska twierdzi, że stosowanie restrykcji dietetycznych (głodówek, ścisłego postu) powoduje, że poziom greliny wzrasta. Wynika z tego, że obniżanie ilości zjadanego pokarmu prowadzi do zwiększenia prawdopodobieństwa zjedzenia po tym okresie większych posiłków, co może skutkować zwiększeniem wagi ciała.

Kolejnym znaczącym aspektem jest proces samoregulacji. W następstwie nieprawidłowości związanych z działaniem tego procesu, osoby odchudzające się mają problem z unikaniem myślenia o jedzeniu (Ogińska-Bulik, 2004). Herman i Polivy (1993, za: Ogińska-Bulik, 2004) na podstawie wypowiedzi osób badanych wykazali zależność, że im bardziej uwaga była skierowana na myśli o jedzeniu, tym większą odczuwano potrzebę zjedzenia czegoś. Na podstawie wyników badań (Rogers, Hill, 1989, za: Ogińska-Bulik, 2004) stwierdzono, że te osoby, które odchudzają się wyczulone są na bodźce zewnętrzne dotyczące jedzenia bardziej niż osoby nie stosujące diety.

W odchudzaniu może pomóc Ci profesjonalny psychodietetyk – zobacz więcej.

Osoby z nadwagą i otyłością, którym powiedzie się redukcja masy ciała wykazują korzyści dotyczące poprawy nastroju, podwyższenia samooceny i zadowolenia z własnego ciała (Foster, G., D., Steen, S., N., Wadden, T., A., Wingate, B., J., 1996, za: Łuszczyńska, 2007). Pożyteczny rezultat to nie tylko spadek masy ciała, ale też poczucie zadowolenia z restrykcyjnego kontrolowania własnego ciała [ CITATION Łus07 \l 1045 ].

Każda z diet opierających się na restrykcji kalorii skutkuje podobnym dylematem. Mianowicie, po jej zakończeniu i rozpoczęciu diety nierestrykcyjnej zachodzi proces odzyskania dawnej masy ciała [ CITATION Łus07 \l 1045 ]. Jak piszą MacLean i in. (2004, za: Łuszczyńska, 2007) badania na zwierzętach (16 tygodni były na diecie ubogiej w kalorie) dowiodły, że zwierzęta schudły, ale po 8 tygodniach wróciły do poprzedniej masy ciała. Jest to spowodowane przystosowaniem metabolizmu nastawionego na utratę masy ciała i zabezpieczającego się przed następną potencjalną głodówką. W trakcie redukcji masy ciała ulega zmniejszeniu całodobowe wydatkowanie energii i natężenie metabolizmu podczas snu. Widoczne zmiany są nieproporcjonalnie wyższe w porównaniu z utraconą masą ciała, a także dłuższe niż cały okres stosowania restrykcyjnej diety | Zobacz także: Terapia uzależnień Wrocław.

Literatura cytowana

• Łuszczyńska, A. (2007). Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ogińska-Bulik, N. (2004). Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny, konsekwencje, sposoby zmian. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.