Siła ukryta w opowieści

Napisała dla Was nasza specjalistka Katarzyna Cieśla – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta

Bajki i baśnie to ważny element naszego dzieciństwa. Zazwyczaj pamiętamy te najważniejsze, opowiadane lub czytane przez bliskich.

Czy w dzisiejszych czasach mają tę samą moc? Co sprawia że – choć mijają lata – prawdy ukryte w bajkach nadal są aktualne? W jaki sposób mogą pomóc Twojemu dziecku?

Krótkie, długie, te starsze i nowsze, opowiadane bądź czytane- bajki i baśnie – mogą wspierać w radzeniu sobie z emocjami, w przepracowywaniu codziennych dziecięcych trudności czy większych traum.

Bajka umożliwia dziecku utożsamienie się z bohaterem, przeżycie w bezpiecznych warunkach jego trudności i doświadczenie pozytywnego rozwiązania. Poprzez dobro i zło ukryte w różnych postaciach, dzieci zapoznają z dychotomią świata, uczą się że nawet trudne doświadczenia mogą wyzwolić w Nas dobre i wzmacniające cechy.

Ze względu na cel i funkcję wyróżniamy bajki terapeutyczne, edukacyjne i relaksacyjne.

Te pierwsze są stworzone z myślą o konkretnych trudnościach dziecka (jak np. lęki i strachy, emocje typu złość, agresja) lub aktualnych sytuacjach z którymi przyszło się dziecku zmierzyć (np. wykluczenie z grupy, strata, choroba swoja czy bliskich, żałoba). Bajki te pokazują różne sposoby radzenia sobie, mogą kompensować niezaspokojone potrzeby dziecka. Naśladując zachowanie bohatera, dziecko nabywa kompetencji radzenia sobie w podobnych sytuacjach.

Bajki edukacyjne, zakończone najczęściej morałem, pomagają modelować pożądane zachowania dziecka. Naśladownictwo bohatera bajki działa jak uczenie się przez obserwacje, pomaga wpajać i utrwalać pozytywne nawyki. Bajki te mają charakter poznawczy. Uczą powiązania typu przyczyna-skutek, wyjaśniają też związek zdarzeń z odczuwanymi emocjami, poszerzają repertuar myśli i zachowań w sytuacji, w której znalazło się dziecko.

I wreszcie bajki relaksacyjne, których funkcją jest rozładowanie napięcia, rozluźnienie i ukojenie dziecka. Ważne by pobudzić wyobraźnię i uaktywnić możliwie wszystkie zmysły. Bajki te wzmacniają wyobraźnię i uczą wizualizacji jako metody samokojenia.

Wszystkie bajki i baśnie czytane regularnie i wspólnie z dzieckiem, rozwijają wyobraźnię, wzmacniają więzi rodzinne, uczą koncentracji uwagi i wzbogacają mechanizmy radzenia sobie dziecka w codziennym życiu. Rytuał wspólnego czytania to też sposób na wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa oraz pretekst to rozpoczęcia rozmowy na trudniejsze tematy. Sprawdzają się zarówno w przypadku mniejszych jak i większych dzieci. Warto pamiętać, że ze względu na etap rozwoju poznawczego dziecka, w różny sposób będzie ono rozumiało i wykorzystywało bajki. Młodsze dzieci bardzo dosłownie wezmą do siebie wydarzenia i baśniowy przekaz. Starsze można zaprosić do głębszej analizy, próby odnalezienia głębszego sensu i symboliki.

W jaki sposób dobrać bajkę?

1. Po pierwsze wybierz taką, której bohater jest podobny do Twojego dziecka.
2. Dobierz temat do trudności.
3. Przeczytaj najpierw bajkę samodzielnie i zastanów się, jak możesz porozmawiać o tym z dzieckiem.
4. Wybierz odpowiedni czas i miejsce. Niech to będzie spokojny moment, bez pośpiechu i hałasu. Zadbaj by po przeczytaniu było odpowiednio dużo czasu na spokojną rozmowę.

Katarzyna Cieśla – psycholog, terapeuta, psychodietetyk