Napisała dla Was nasza specjalistka: Katarzyna Cieśla – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta
Pędząca rzeczywistość prześciga się w propozycjach szybkich i trwałych efektów różnych działań. Nikogo już nie dziwią reklamy proponujące np. angielski w miesiąc, kurs szybkiego czytania czy ekspresowe pożyczki. Ba! Nawet medytować można nauczyć sie „szybko i bez wyrzeczeń”. W tym tempie moda na szczupłą sylwetkę zdaje się nie słabnąć. Coraz młodsze osoby sięgają po diety i kuracje odchudzające – byle w trendzie „ekspresowo”. Warto jednak przyjrzeć się nieco dokładniej kontekstowi, w jakim zwłaszcza młoda osoba, zaczyna ograniczać sobie jedzenie. Statystyki alarmują: liczba nastolatków i młodych dorosłych chorujących na anoreksję rośnie z roku na rok.
Kiedy zatem „niewinne” podążanie za modą „slim-fit” powinno Nas – dorosłych, rodziców, opiekunów – zaniepokoić? Jakie czynniki mogą wskazywać na głębsze problemy z odżywianiem?
Czym jest i jak się objawia anoreksja?
Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa, AN) jest to zespół nieprawidłowych nastawień psychicznych, przejawiających się ograniczaniem ilości i rodzaju spożywanych pokarmów oraz zaburzoną percepcją własnego ciała, z silnymi następstwami somatycznymi, metabolicznymi i endokrynnymi.
Wyróżnia się dwa typy anoreksji:
Restrykcyjny – z dużą utratą masy ciała wskutek ograniczeń w spożywaniu pokarmów i/lub intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi.
Bulimiczny – z epizodami objadania się i stosowania metod oczyszczających (prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, moczopędnych, intensywne ćwiczenia fizyczne).
Objawy i oznaki anoreksji
Objawy i oznaki stwierdzane w jadłowstręcie psychicznym są głównie wynikiem niedożywienia. Obejmują one: nietolerancję zimna, zmęczenie, zaparcia, skąpomocz, senność i zmiany nastroju oraz u dziewcząt – zanik miesiączkowania. Uwagę powinny zwrócić dodatkowo objawy psychiczne takie jak: trudności w koncentracji i podejmowaniu decyzji, drażliwość, depresja wycofanie z życia społecznego oraz obsesja na punkcie jedzenia.
Współczesne kryteria diagnostyczne jadłowstrętu psychicznego wg DSM-IV to:
1. Spadek masy ciałą, lub u dzieci brak przyrostu masy ciała, prowadzący do masy ciała o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej, stosownie do wieku i wzrostu, u starszych dziewcząt BMI<17,5 kg/m2.
2. Stała obawa przed wzrostem masy ciała lub otyłością, nawet w razie niedowagi.
3. Zaburzenia w samoocenie dotyczące masy ciała i wyglądu. Prawidłowa masa ciała jest uważana za nadmierną. Narzucanie sobie samemu niskiego progu masy ciała.
4. U miesiączkujących – brak miesiączki przez trzy kolejne cykle, a jeżeli początek choroby wystąpił przed okresem dojrzewania – opóźnione dojrzewanie lub zahamowanie wzrostu.
5. Brak psychozy oraz organicznych przyczyn wyniszczenia.
Skąd to się bierze? Czy istnieje osobowość anorektyczna?
Coraz częściej mówi się o cechach osobowości osób dotkniętych anoreksją, czyli takich cechach, które – jeśli występują w dużym nasileniu, a w dodatku są mało uświadomione – mogą wzmacniać zachowania związane z restrykcjami żywieniowymi i potrzebą kontroli w tym zakresie. Te cechy to: drobiazgowość, perfekcjonizm, introwertyzm, pedanteria, wygórowana ambicja, przesadna wrażliwość, nieśmiałość, cechy histeroidalne, ascetyzm, egocentryzm. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów wskazujących na zależność przyczynowo-skutkową występowania tych cech w zachorowalności na AN.
Dodatkowo pamiętajmy, że – jeśli choroba dotyka dorastające dziecko – to dotyczy ona też całego systemu rodzinnego. W rodzinach tych obserwowana bywa nadopiekuńczość ze strony rodziców, unikanie konfliktów, sztywność, opór wobec zmian, nadmiernie bliskie relacje pomiędzy rodzicami a dorastającymi dziećmi. Odmowa jedzenia może być też konsekwencją wzmożonych napięć panujących w rodzinie i niekonsekwentnych oddziaływań wychowawczych oraz poczucia zależności i bezradności wobec dominacji matki.
Diagnoza i co dalej?
Rozpoznanie któregoś z powyższych objawów powinno skłonić rodziców do sięgniecia po specjalistyczną pomoc. Najlepsze rezultaty uzyskuje się dzięki wielopoziomowym interwencjom.
Na płaszczyźnie fizjologicznej celem jest pomoc w zwiększaniu swojej masy ciała, dożywienie i powrót do pełni zdrowia. Nierzadko wymaga to hospitalizacji w celu: uzupełniania elektrolitów i mikroelementów, zastosowania leków – pobudzających apetyt, neuroleptyków, leków antydepresyjnych, hormonów płciowych a niekiedy włączenia czasowego odżywiania pozajelitowego.
Na płaszczyźnie psychicznej niezbędna jest psychoterapia, praca nad urealnieniem obrazu ciała, terapia rodzinna strukturalno-systemowa.
Ważne jest też wsparcie dietetyka w zakresie normalnego sposobu odżywiania i komponowania posiłków, edukacja w zakresie szkodliwości stosowania leków moczopędnych i przeczyszczających.
Walka z anoreksją to długa i wyboista droga. To proces powracania do równowagi organizmu, który często wymusza zmiany i pracę całego systemu rodzinnego. Wczesna interwencja – diagnoza i szybkie włączenie leczenia – poprawia rokowania i zmniejsza prawdopodobieństwo trwałych uszczerbków na zdrowiu.
Katarzyna Cieśla – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta
Kiedy jedzenie staje się wrogiem… O anoreksji słów kilka
Napisała dla Was nasza specjalistka: Katarzyna Cieśla – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta
Pędząca rzeczywistość prześciga się w propozycjach szybkich i trwałych efektów różnych działań. Nikogo już nie dziwią reklamy proponujące np. angielski w miesiąc, kurs szybkiego czytania czy ekspresowe pożyczki. Ba! Nawet medytować można nauczyć sie „szybko i bez wyrzeczeń”. W tym tempie moda na szczupłą sylwetkę zdaje się nie słabnąć. Coraz młodsze osoby sięgają po diety i kuracje odchudzające – byle w trendzie „ekspresowo”. Warto jednak przyjrzeć się nieco dokładniej kontekstowi, w jakim zwłaszcza młoda osoba, zaczyna ograniczać sobie jedzenie. Statystyki alarmują: liczba nastolatków i młodych dorosłych chorujących na anoreksję rośnie z roku na rok.
Kiedy zatem „niewinne” podążanie za modą „slim-fit” powinno Nas – dorosłych, rodziców, opiekunów – zaniepokoić? Jakie czynniki mogą wskazywać na głębsze problemy z odżywianiem?
Czym jest i jak się objawia anoreksja?
Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa, AN) jest to zespół nieprawidłowych nastawień psychicznych, przejawiających się ograniczaniem ilości i rodzaju spożywanych pokarmów oraz zaburzoną percepcją własnego ciała, z silnymi następstwami somatycznymi, metabolicznymi i endokrynnymi.
Objawy i oznaki anoreksji
Objawy i oznaki stwierdzane w jadłowstręcie psychicznym są głównie wynikiem niedożywienia. Obejmują one: nietolerancję zimna, zmęczenie, zaparcia, skąpomocz, senność i zmiany nastroju oraz u dziewcząt – zanik miesiączkowania. Uwagę powinny zwrócić dodatkowo objawy psychiczne takie jak: trudności w koncentracji i podejmowaniu decyzji, drażliwość, depresja wycofanie z życia społecznego oraz obsesja na punkcie jedzenia.
1. Spadek masy ciałą, lub u dzieci brak przyrostu masy ciała, prowadzący do masy ciała o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej, stosownie do wieku i wzrostu, u starszych dziewcząt BMI<17,5 kg/m2.
2. Stała obawa przed wzrostem masy ciała lub otyłością, nawet w razie niedowagi.
3. Zaburzenia w samoocenie dotyczące masy ciała i wyglądu. Prawidłowa masa ciała jest uważana za nadmierną. Narzucanie sobie samemu niskiego progu masy ciała.
4. U miesiączkujących – brak miesiączki przez trzy kolejne cykle, a jeżeli początek choroby wystąpił przed okresem dojrzewania – opóźnione dojrzewanie lub zahamowanie wzrostu.
5. Brak psychozy oraz organicznych przyczyn wyniszczenia.
Coraz częściej mówi się o cechach osobowości osób dotkniętych anoreksją, czyli takich cechach, które – jeśli występują w dużym nasileniu, a w dodatku są mało uświadomione – mogą wzmacniać zachowania związane z restrykcjami żywieniowymi i potrzebą kontroli w tym zakresie. Te cechy to: drobiazgowość, perfekcjonizm, introwertyzm, pedanteria, wygórowana ambicja, przesadna wrażliwość, nieśmiałość, cechy histeroidalne, ascetyzm, egocentryzm. Nie ma jednak jednoznacznych dowodów wskazujących na zależność przyczynowo-skutkową występowania tych cech w zachorowalności na AN.
Dodatkowo pamiętajmy, że – jeśli choroba dotyka dorastające dziecko – to dotyczy ona też całego systemu rodzinnego. W rodzinach tych obserwowana bywa nadopiekuńczość ze strony rodziców, unikanie konfliktów, sztywność, opór wobec zmian, nadmiernie bliskie relacje pomiędzy rodzicami a dorastającymi dziećmi. Odmowa jedzenia może być też konsekwencją wzmożonych napięć panujących w rodzinie i niekonsekwentnych oddziaływań wychowawczych oraz poczucia zależności i bezradności wobec dominacji matki.
Rozpoznanie któregoś z powyższych objawów powinno skłonić rodziców do sięgniecia po specjalistyczną pomoc. Najlepsze rezultaty uzyskuje się dzięki wielopoziomowym interwencjom.
Na płaszczyźnie fizjologicznej celem jest pomoc w zwiększaniu swojej masy ciała, dożywienie i powrót do pełni zdrowia. Nierzadko wymaga to hospitalizacji w celu: uzupełniania elektrolitów i mikroelementów, zastosowania leków – pobudzających apetyt, neuroleptyków, leków antydepresyjnych, hormonów płciowych a niekiedy włączenia czasowego odżywiania pozajelitowego.
Na płaszczyźnie psychicznej niezbędna jest psychoterapia, praca nad urealnieniem obrazu ciała, terapia rodzinna strukturalno-systemowa.
Ważne jest też wsparcie dietetyka w zakresie normalnego sposobu odżywiania i komponowania posiłków, edukacja w zakresie szkodliwości stosowania leków moczopędnych i przeczyszczających.
Walka z anoreksją to długa i wyboista droga. To proces powracania do równowagi organizmu, który często wymusza zmiany i pracę całego systemu rodzinnego. Wczesna interwencja – diagnoza i szybkie włączenie leczenia – poprawia rokowania i zmniejsza prawdopodobieństwo trwałych uszczerbków na zdrowiu.
Katarzyna Cieśla – psycholog, psychodietetyk, psychoterapeuta
Najnowsze wpisy
Kategorie
Tagi